system medialny Polski a system polityczny

Kamilka*

1Media a polityka ( i społeczeństwo)
WSTĘP
Aby zrozumieć rolę mediów w procesach politycznych jak i zarówno społecznych należy pokrótce skupić się na systemie medialnym w ogóle.
Centralnym elementem systemu medialnego są organizacje medialne funkcjonujące na rynkach takich jak : prasowy, radiowy, telewizyjny, nowych mediów, telekomunikacyjny. Wszystkie rynki stanowią jądro systemu, które wchodzi w interakcje z elementami należącymi do tzw. Rynku pierwotnego i rynku wtórnego.
Rynek pierwotny tworzą:
- publiczność mediów masowych (!)
- rynek reklamy (zleceniodawcy oraz agencje reklamowe i domy mediowe)
Rynek wtórny obejmuje zaś relacje z : dostawcami software, agencjami prasowymi /informacyjnymi, dostawcami hardware, instytucjami reglamentującymi – kontrolującymi ( jak np. partie – instytucje kontrolujące)
Każdy system medialny operuje na określonym terytorium, gdzie granice wyznaczają zazwyczaj granice państw. Na system medialny składają się jego relacje z systemem politycznym, społecznym a także ekonomicznym i kulturalnym. Relacje mediów masowych x otoczeniem zewnętrznym są złożone i zróżnicowane. Takie podmioty jak np. instytucje polityczne i społeczne, elity rządzące, partie polityczne czy związki zawodowe chciałyby uczestniczyć w rozpowszechnianiu informacji wygodnych dla nich. W tym celu usiłują wpływać na media masowe.
D. Mc Quail wyróżnia cztery sfery nacisku na media pochodzące ze sfery medialnej:
- sfera polityczna i społeczna ( legalne instytucje polityczne, kontrolujące i regulujące działalność mediów, grupy nacisku, inne społeczne instytucje)
- publiczność ze swoimi wymaganiami, potrzebami, oczekiwaniami i życzeniami w stosunku do mediów
- sfera ekonomiczna
- sfera kultury oraz wydarzenia.

SYSTEM MEDIALNY W POLITYCZNEJ SFERZE WPŁYWU

W politycznej sferze wpływu systemu medialnego możemy wyróżnić cztery teorie prasy.
1. Autorytarny model mediów, który narodził się w XVII w. Wykształcił się w warunkach władzy absolutnej oraz w hierarchicznej strukturze społecznej. Kolebką tego modelu są Francja, Wielka Brytania i Niemcy. Model ten oparty jest na dominacji państwa i elit rządzących nad jednostką i społeczeństwem. Można zauważyć wyraźne podporządkowanie systemu medialnego systemowi politycznemu ( silne państwo  słabe media)
2. Model komunistyczny, który pochodzi ze Związku Radzieckiego. Ma on trzy zasadnicze cechy: media są własnością państwa, są włączone w procesy polityczne i ideologiczne, są traktowane instrumentalnie.
3. Model liberalny mediów pojawił się na przełomie XVII i XVIII w Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych. Oparty jest na ideach swobód obywatelskich, politycznych i ekonomicznych , zakłada prymat jednostki i społeczeństwa nad państwem. Mediom przypisuje się status „czwartej władzy” sprawowanej przez rządzonych nad rządzącymi ( silne media  słabe państwo).
4. Model odpowiedzialności społecznej pojawił się w warunkach amerykańskiej demokracji w XX w. Celem mediów jest rzetelna informacja, prezentowanie idei i poglądów jak największej części społeczeństwa, wyjaśnianie celów i wartości społecznych. Funkcje kontrolne w tym modelu pełni opinia publiczna, wspomagana przez etykietę nadawców. Istotną cechą tego modelu jest prymat interesu społeczeństwa nad interesem jednostki.

Obszarem , na którym kształtują się interakcje uczestników komunikowania politycznego, jest państwo. We współczesnych systemach demokratycznych możemy wskazać na kilka charakterystycznych sposobów podporządkowania mediów masowych aktorom politycznym. Są to głównie: ustawodawstwo, mianowanie personelu mediów, kontrola finansów przedsiębiorstw medialnych, regulacje dotyczące zawartości mediów.

POZIOMY UPARTYJNIENIA MEDIÓW
1. Bardzo wysoki: media są własnością partii.
2. Wysoki: dobrowolny związek medium z partią - w tym poziomie znajduje się Polska - związek i poparcie „Trybuny” i tygodnika „przegląd” dla partii lewicowych.
3. Średni: medium udziela warunkowego poparcia partii.
4. Niski: poparcie w nieprzewidywalnych formach.
5. Najniższy: neutralność medium.
Funkcje mediów

Media spełniają bardzo istotne funkcje w życiu publicznym. Przede wszystkim ich zadaniem jest informowanie o tym, co się dzieje na świecie lub w państwie. Rolą środków masowego przekazu jest także analizowanie wydarzeń, wyjaśnianie ich przyczyn i przewidywanie skutków. Bardzo ważna jest tu funkcja kontrolna mediów – dziennikarze śledzą życie polityków, ujawniając przypadki nadużywania przez nich władzy. Dzięki mediom ujawniono wiele nieprawidłowości, a czasem nawet przestępstw i wielkich afer. Media obserwują także działalność instytucji publicznych i często ją krytykują. W ten sposób wywierają poważny wpływ na podejmowane przez polityków decyzje. Krytyka mediów może doprowadzić nawet do zmiany polityki rządu, do wycofania się z jakiegoś pomysłu, albo do zajęcia się ignorowanym problemem.

Dzięki mediom politycy kontaktują się ze społeczeństwem. Prezentują swoje programy, informują o podjętych decyzjach także przekazują swoje opinie w różnych sprawach. Prezydent, premier oraz marszałek Sejmu i Senatu mogą nawet wygłosić w telewizji publicznej orędzie do narodu wyjaśniające oraz prezentujące politykę państwa. Sposobem przekazywania informacji społeczeństwu jest organizowanie konferencji prasowych, na których dziennikarze są obecni. Duże urzędy, partie polityczne i inne organizacje powołują swojego własnego rzecznika prasowego – osobę odpowiedzialną za kontakty z prasą. Sposób pracy rzecznika wpływa na wizerunek organizacji, którą reprezentuje. Politycy chcą mieć jak najwyższe notowania a także poparcie u społeczności, dlatego organizują kampanie wyborcze do których zatrudniają firmy zajmujące się kreowaniem wizerunku i reklamą.
USTAWODAWSTWO MEDIALNE
Wolność prasy i wolność wypowiedzi w Polsce gwarantuje Konstytucja z 1997 roku. Pojawia się w niej bezpośrednie odniesienie do tych dwóch elementów demokracji, co rzadko zdarza się w tego typu ustawach.
Artykuł 54 Konstytucji mówi, że każdemu zapewnia się wolność wyrażania swoich poglądów oraz pozyskiwania i rozpowszechniania informacji, a także, że cenzura prewencyjna środków społecznego przekazu oraz koncesjonowanie prasy są zakazane. W Polsce istnieje jedynie koncesjonowanie radia i telewizji ze względu na ograniczoną liczbę częstotliwości, które można przyznać na naziemne nadawanie mediów elektronicznych.
Dokumentem, który dokładnie reguluje działanie prasy, jest tzw. prawo prasowe, które głosi, że prasa, zgodnie z Konstytucją RP, korzysta z wolności wypowiedzi i urzeczywistnia prawo obywateli do rzetelnego informowania, jawności życia publicznego i kontroli i krytyki społecznej.
Taką szeroką ochronę prawną w Polsce ma głównie prasa. Jeżeli chodzi o radio i telewizję powołany został organ – Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji - który z konstytucyjnego nakazu ma stać na straży wolności słowa w radiu i telewizji. Więcej na temat niezależności radia i telewizji mówi Ustawa o Radiofonii i Telewizji, która nakazuje Radzie kontrolę „samodzielności nadawców i interesów odbiorców oraz zapewnia otwarty i pluralistyczny charakter radiofonii i telewizji”.
Do wolności mediów odnoszą się także ratyfikowane przez Polskę prawo międzynarodowe - m.in. Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności.
PRAWO PRASOWE; Ustawa z dnia 26 stycznia 1984 r. ( Dziennik Ustaw z 7 lutego 1984 r.)
Rozdział 1
Przepisy ogólne
Art. 1.
Prasa, zgodnie z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej, korzysta z wolności wypowiedzi i urzeczywistnia prawo obywateli do ich rzetelnego informowania, jawności życia publicznego oraz kontroli i krytyki społecznej.
Art. 3.
Pracownik poligrafii oraz kolportażu nie może ograniczać ani w jakikolwiek inny sposób utrudniać drukowania i nabywania przyjętych przez przedsiębiorstwo do druku i rozpowszechniania dzienników, czasopism lub innych publikacji prasowych z powodu ich linii programowej albo treści.
Art. 5.
1. Każdy obywatel, zgodnie z zasadą wolności słowa i prawem do krytyki, może udzielać informacji prasie.
Rozdział 2
Prawa i obowiązki dziennikarzy
Art. 10.
1. Zadaniem dziennikarza jest służba społeczeństwu i państwu. Dziennikarz ma obowiązek działania zgodnie z etyką zawodową i zasadami współżycia społecznego, w granicach określonych przepisami prawa.
2. Dziennikarz, w ramach stosunku pracy, ma obowiązek realizowania ustalonej w statucie lub regulaminie redakcji, w której jest zatrudniony, ogólnej linii programowej tej redakcji.
3. Działalność dziennikarza sprzeczna z ust. 2 stanowi naruszenie obowiązku pracowniczego.
Rozdział 3
Rada Prasowa.
Art. 17. 1. Tworzy sie Rade Prasowa.

Rozdział 4
Organizacja działalności prasowej
Art. 20.
1. Wydawanie dziennika lub czasopisma wymaga rejestracji w sądzie wojewódzkim właściwym miejscowo dla siedziby wydawcy, zwanym dalej organem rejestracyjnym. Do postępowania w tych sprawach stosuje się przepisy Kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu nieprocesowym, ze zmianami wynikającymi z niniejszej ustawy.
Rozdział 5
Sprostowania i odpowiedzi.
Art. 31.
Na wniosek zainteresowanej osoby fizycznej, prawnej lub innej jednostki organizacyjnej redaktor naczelny redakcji właściwego dziennika lub czasopisma jest obowiązany opublikować bezpłatnie:
1. rzeczowe i odnoszące się do faktów sprostowanie wiadomości nieprawdziwej lub nieścisłej,
2. rzeczową odpowiedź na stwierdzenie zagrażające dobrom osobistym.
Rozdział 6
Komunikaty i ogłoszenia.
Art. 34.
1. Redaktor naczelny jest obowiązany opublikować nieodpłatnie, w miejscu i w czasie właściwym ze względu na tematykę i na charakter publikacji, komunikat urzędowy pochodzący od naczelnych i centralnych organów państwowych, w tym pochodzący od naczelnych i centralnych organów administracji państwowej, jeżeli został nadesłany przez rzecznika prasowego rządu ze wskazaniem, że publikacja jest obowiązkowa.
Rozdział 7
Odpowiedzialność prawna.
Art. 37.
Do odpowiedzialności za naruszenie prawa spowodowane opublikowaniem materiału prasowego stosuje się zasady ogólne, chyba że ustawa stanowi inaczej.
Rozdział 8
Postępowanie w sprawach prasowych.
Art. 50.
Postępowanie w sprawach wynikających z niniejszej ustawy prowadzi się na zasadach określonych w odrębnych przepisach, chyba że ustawa stanowi inaczej.
Rozdział 9
Zmiany w przepisach obowiązujących
oraz przepisy przejściowe i końcowe

CZWARTA WŁADZA
Czwarta władza jest to określenie wolnej prasy w państwach demokratycznych(mediów masowych, środków masowej komunikacji, środków przekazu społecznego). Ustawiana jest w szeregu obok władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej. Siła prasy jest tak wielka, że może kształtować społeczeństwa i politykę. Poza tym spełnia funkcję kontrolną poprzednich trzech władz, aby nie dochodziło do nadużyć i korupcji. Można powiedzieć, że media stoją na straży demokracji i praworządności. W Polsce przykładem funkcji kontrolnej mediów była publikacja Życia Warszawy podczas kampanii prezydenckiej w 1995 roku. Dziennik kierowany wówczas przez Tomasza Wołka, opublikował artykuł, w którym na jaw wyszła kwestia wykształcenia prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego oraz jego niepełnych zeznań podatkowych. Zarzuty te stały się podstawą kilkuset tysięcy protestów wyborczych złożonych do Sądu Najwyższego.
Bardzo często prowadzone są liczne procesy sądowe przeciwko dziennikarzom, którzy poruszają drażliwe kwestie.
W państwach demokratycznych media są autonomiczne. Cechą każdej demokracji jest wielość środków masowego przekazu, ich autentyczna niezależność, możliwość przekazywania różnych informacji i poglądów, a także wyrażanie rzeczywistej opinii publicznej.
Indoktrynacja
Indoktrynacja, czyli proces korzystający z propagandy w celu wpajania określonych ideologii, poglądów lub przekonań. Powszechnie uważa się, że indoktrynacja w mediach to najlepszy sposób oddziaływania na gusta i preferencje polityczne. Takie mechanizmy wykorzystywano w polskich mediach w okresie PRL, m.in. w Polskiej Kronice Filmowej i Dzienniku Telewizyjnym (sztandarowy program informacyjny państwowej telewizji). W telewizji objawiała się ona m.in. wielkimi scenicznymi show w stylu Studia 2, Turnieju miast i festiwalu Interwizji w Sopocie.
W dzisiejszych czasach praktyki mediów przybrały formę płatnej propagandy, kierującej się zasadą - jak nas opłacicie, tak was opiszemy. Im bogatsze lobby (pozaparlamentarna grupa, wywierająca polityczne naciski na przedstawicieli partii lub ugrupowań w parlamencie, celem uzyskania określonych korzyści), tym większe pieniądze, a wiadomo, że im większe pieniądze, tym silniejszy wpływ mediów.
Poza tym politycy często zarzucają telewizji, że jest na usługach partii rządzącej, a uczciwość i etykę dziennikarską oceniają najczęściej fatalnie. Zazwyczaj dziennikarze kłamią dla pieniędzy. Opłacanie opiniotwórczych mediów stało się dość powszechne. Tak samo szybko, jak dzięki odpowiedniej opinii największych gazet i stacji telewizyjnych można stać się „trupem” politycznym - równie łatwo - nie godząc się na służalcze wobec partii rządzących bądź wpływowych, bogatych firm praktyki zawodowe - można stać się „trupem” zawodowym jako dziennikarz.
Wszelkie działania mediów, związane z negatywną bądź pozytywną promocją partii czy lidera politycznego, mają na celu wywarcie wpływu na percepcję i ocenę polityków przez wyborców.
MEDIATYZAJCA POLITYKI - wpływ mediów na życie polityki
Współcześnie media nie tylko pośredniczą w przekazywaniu informacji politycznych, lecz przede wszystkim stały się ważnym graczem politycznym, którego można bez skrupułów nazywać rozgrywającym sceny politycznej. Społeczny wpływ mediów obejmuje masowego odbiorcę jak i elity polityczne, dla których bycie w mediach staje się warunkiem bycia w polityce.
Oddziaływanie mediów jest tak duże, iż można dziś mówić o wykształceniu się nowego modelu komunikowania politycznego. Do podstawowych jego elementów obok dominującej wśród mediów telewizji, zaliczyć trzeba wiele działań z zakresu politycznego marketingu i reklamy oraz sondaże opinii publicznej. Istotnym czynnikiem mediatyzacji jest także postępujący w Europie proces przenoszenia i adaptacji amerykańskich wzorców zachowań politycznych. Nade wszystko media realnie wpływają na zachowania wyborcze tak społeczeństwa jak i polityków. Swoją ogromną siłę ujawniają więc w czasie trwania kampanii wyborczych.

WPŁYW MEDIÓW NA PRZEBIEG KAMAPANII WYBORCZYCH
Media jako czwarta władza wykorzystują informacje, aby interweniować i tym samym wpływać na przebieg wydarzeń. Kampanie wyborcze często rozumie się jako strategie. Rozumienie jej w taki właśnie sposób, musi uwzględniać wszystkie okoliczności skutecznego współzawodnictwa. Jeśli tego wymagają przewidywane losy kampanii, strategicznie użyteczne może być nawet bezpośrednie i nie koniecznie najczystsze zaatakowanie przeciwnika politycznego poniżej pasa. Zgodnie z tą koncepcją, kampania wyborcza to rodzaj wojny, której stawką jest zdobycie przychylności wyborców. W kampaniach prowadzonych strategicznie media odgrywają kluczową rolę zaś ich wpływ na przebieg kampanii jest rzeczywiście ogromny, choć bynajmniej nie na zasadzie tajemniczych pocisków informacyjnych. Jakkolwiek w wielu sytuacjach, dominujący wpływ na przebieg kampanii mają politycy, np. kreując pewne wydarzenia, to niezależnie od tego ostateczny kształt przekazu i opinie w nim wyrażone są przejawem aktywności ludzi związanych z mediami.

Niepokojące stają się problemy pojawiające się na styku mediów i polityki. Przede wszystkim władza w coraz większym stopniu koncentruje się w rękach tzw. magnatów medialnych. Dysponując ogromnym kapitałem, mają oni wystarczające narzędzia skutecznego promowania w zasadzie dowolnej opcji politycznej. Stanowią przez to poważne zagrożenie dla wolności i demokracji współczesnych społeczeństw. Monopolizując rynek medialny mogą zagłuszyć każdy komunikat, który nie został przez nich nadany. „Magnaci” medialni coraz częściej wchodzą w bardziej lub mniej oficjalne relacje z władzą państwową. Przykładem takiego związku jest Lew Rywin (tzw. afera Rywina). Wreszcie problemem społecznym, którego wciąż nie udaje się systemowo rozwiązać, jest trudność kontroli treści przekazu w zakresie moralności i dobrych obyczajów. Uwagi te bynajmniej nie dotyczą tylko komercyjnych wydawców medialnych, ale w takim samym stopniu tzw. media publiczne. We wspólnych relacjach media – polityka można wyróżnić trzy zagadnienia :
1. Budowanie przez dziennikarzy medialnego wizerunku kandydata - to media, a ściślej dziennikarze, mają zasadniczy wpływ na uwydatnienie pewnych zagadnień społecznych, politycznych czy ekonomiczno-gospodarczych. Tym samym mają znacznie większą szansę na modyfikowanie postaw wyborców wobec kandydatów i ich programów, niż sami kandydaci.
2. Tendencyjność w przebiegu kampanii – na tendencyjność mają wpływ przede wszystkim: selekcja materiałów przeznaczonych do rozpowszechnia ( np. to co ma być tematem newsa – świeżość, aktualność tematu jest głównym kryterium), częstotliwość, długość czasu poświęcana danemu kandydatowi lub pora emisji.
3. Wpływ sondaży opinii społecznej na zachowania wyborcze

- SONDAŻE
Wyniki opinii publicznej są chętnie cytowane podczas kampanii wyborczej przez polityków zwłaszcza, gdy są zgodne z ich poglądami. Stanowią wówczas istotne narzędzie walki wyborczej i bywa, że powodują również zmiany w opinii publicznej. Sposób ich prezentacji, np. poprzedzony dziennikarskim lub eksperckim komentarzem, może istotnie wpłynąć na ich rozumienie. Najczęstszym efektem towarzyszącym ekspozycji danych z sondaży opinii społecznej jest przenoszenie głosów na prowadzącego lub przegrywającego w tych sondażach. W pierwszym przypadku mamy do czynienia z efektem gromadzenia się wokół zwycięzcy, w drugim – z efektem empatycznego współczucia i solidarności. Jest również możliwy inny efekt wpływu wyników badań opinii społecznej na zachowania wyborcze, który polega na przenoszeniu głosów na tę partię, dla której poparcie w sondażach zaczyna szybko rosnąć. Stacje telewizyjne i wydawnictwa gazet chętnie korzystają z usług kilku stałych, zaprzyjaźnionych ekspertów, zaczynając kolejne nadużycia interpretacyjne. Innym źródłem takich nadużyć może być korzystanie z jednego ośrodka badania opinii społecznej, co przy braku porównań z wynikami badań prowadzonych przez inne ośrodki, pozwala przemycać najprzeróżniejsze treści.

Biorąc pod uwagę wpływy dziennikarzy czy szerzej mass mediów na przebieg kampanii wyborczej, należy raz jeszcze podkreślić, że wpływ ten jest nieuchronną składową procesu podejmowania decyzji przez wyborców. Jest elementem kampanii, tak silnie z nią związanym, jak kandydujący w niej ludzie i głoszone przez nich programy.

	Forum www.dziennikarstwouzzm.fora.pl Strona Główna -> Polski system medialny [w/ćw] - Giereło	Wszystkie czasy w strefie EET (Europa)
Strona 1 z 1